Cukrzyca to jedna z chorób, która wymaga stałego postępowania żywieniowego. Dieta cukrzycowa jest jednym z elementów leczenia, który pozwala utrzymywać prawidłowy poziom cukru we krwi. W Polsce jest około 2 miliony diabetyków, z czego szacuje się, że 25% nie jest świadomych choroby. W przypadku nieleczenia cukrzycy może dojść do niewydolności wielu narządów
Cukrzyca – co to za choroba?
Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Jest to choroba dietozależna, ponieważ dzięki odpowiedniej diecie jesteśmy w stanie w pewnym stopniu kontrolować tempo wzrostu poziomu cukru we krwi. Istotna w określeniu tego jest znajomość zawartości węglowodanów, indeksu i ładunku glikemicznego.
Trzy najpopularniejsze typy cukrzycy to:
- Cukrzyca typu 1 – jest to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje komórki beta trzustki, które są odpowiedzialne za produkcję insuliny. Osoby z cukrzycą typu 1 muszą regularnie podawać sobie insulinę, ponieważ ich organizmy nie wytwarzają wystarczającej ilości.
- Cukrzyca typu 2 – w przypadku cukrzycy typu 2 ciało nadal produkuje insulinę, ale albo nie wykorzystuje jej skutecznie, albo nie produkuje wystarczająco dużo, aby zaspokoić potrzeby organizmu. Często związana jest z nadwagą i złym stylem życia. Dieta cukrzycowa pomaga zminimalizować wahania poziomu cukru we krwi.
- Cukrzyca ciążowa — rozwija się podczas ciąży u kobiet, które wcześniej nie miały cukrzycy. Jest to spowodowane zmianami hormonalnymi i metabolicznymi zachodzącymi w organizmie w czasie ciąży. Organizm w tym okresie staje się mniej wrażliwy na insulinę. Nieleczona cukrzyca ciążowa może zwiększać ryzyko powikłań zarówno dla matki, jak i dziecka.
Dieta cukrzycowa – co wolno jeść?
Wbrew pozorom dieta cukrzycowa nie wymaga rewolucji żywieniowej. Oczywiście należy stosować się pewnych zasad i wprowadzenie ich znacząco poprawi komfort życia. W dużej mierze są to zmiany polegające na wybraniu lepszych zamienników. Tych, które mają mniejszą ilość węglowodanów, cukrów prostych i niższy indeks glikemiczny. Dobrze zbilansowana dieta cukrzycowa jest smaczna i prosta w stosowaniu.
Dieta cukrzycowa – produkty zalecane:
- Produkty zbożowe pełnoziarniste – jest to jeden z najważniejszych punktów żywienia diabetyków. Pieczywo jasne, przetworzone powinno być zamienione na pełnoziarniste zamienniki. Mają one niższy indeks glikemiczny i większą zawartość błonnika. Dzięki temu wzrost poziomu cukru we krwi nie będzie tak gwałtowny. Wybieraj ciemne pieczywo, brązowy ryż, grube kasze, ciemne makarony.
- Warzywa – szczególnie te o niskim indeksie glikemicznym. Obniżają ogólne tempo wzrostu poziomu cukru we krwi po posiłku. Dodatkowo zawierają sporą ilość witamin, minerałów i antyoksydantów. Świetnym wyborem będą: brokuły, szpinak, kapusta, sałata, cukinia i pomidory.
- Owoce – nie wszystkie owoce dla diabetyków będą korzystne. Powinno wybierać się te o niższym indeksie glikemicznym oraz wyższej zawartości błonnika. Zalecane są np. jagody, maliny, truskawki, pomarańcze i grejpfruty.
- Źródło białka – zawartość protein w posiłku sprawia, że poziom cukru po nim będzie podnosił się wolniej. Białko jest również kluczowym makroskładnikiem, który sprawi, że Twój organizm będzie odżywiony. Najlepsze źródła protein to: kurczak, indyk, ryby, tofu, soczewica.
- Tłuszcze – warto postawić na zdrowe źródła tłuszczów, ponieważ oprócz korzystnego wpływu na glikemię pozytywnie działają na przyswajanie niektórych witamin oraz na pracę mózgu. Warto sięgać po: awokado, orzechy, nasiona, pestki, oliwę z oliwek i oleje roślinne.
- Nabiał o niskiej zawartości tłuszczu – te produkty są świetnymi źródłami wapnia i innych wartościowych składników. Warto sięgać między innymi po kefiry, niskotłuszczowe jogurty, sery twarogowe.
- Napoje – nawodnienie jest niezwykle istotnym elementem żywienia człowieka. Odpowiednia podaż płynów umożliwia prawidłowy rozwój i przebieg wielu procesów w organizmie. Należy wypijać minimum 30 ml płynu na każdy kilogram masy ciała. Dla osoby ważącej 80 kg będzie to 2,4 l płynów
Należy pamiętać o odpowiedniej podaży kalorii. Jeżeli jesz zbyt mało lub zbyt dużo, to Twój organizm będzie pracował nieefektywnie. Będzie prowadzić to również do nieprawidłowej masy ciała.
Dieta cukrzycowa – czego nie wolno jeść?
Mimo że dieta cukrzycowa obfituje w wiele smacznych produktów, to jednak istnieje pewna grupa, której należy unikać. Częste korzystanie z nich będzie prowadzić do nieprawidłowego poziomu cukru we krwi, a co za tym idzie zwiększać ryzyko powikłań zdrowotnych cukrzycy.
Dieta cukrzycowa powinna ograniczać lub unikać spożywania produktów o wysokim indeksie glikemicznym, dużej zawartości cukru dodanego i tłuszczów nasyconych.
Lista produktów, które osoby z cukrzycą powinny ograniczyć lub unikać:
- Słodzone napoje – zawierają dużą ilość cukru i „pustych” kalorii, które w nadmiarze odkładają się w postaci tkanki tłuszczowej. Do tej grupy należą: napoje gazowane, słodzone soki owocowe, napoje energetyzujące i słodkie herbaty.
- Słodycze – źródło cukru i tłuszczów nasyconych. Należą do nich: cukier, ciasta, ciastka, ciasteczka, lody, słodzone desery i słodycze. Warto wiedzieć, że istnieją specjalne słodycze dla diabetyków, które zawierają skład dostosowany do ich potrzeb.
- „Białe” produkty zbożowe — biały chleb, biały ryż, biała mąka, które są ubogie w błonnik i mają wysoki indeks glikemiczny.
- Przetworzone produkty — takie jak fast foody, przekąski wysoko przetworzone, gotowe dania. Są to asortymenty, które zawierają dużo cukru, tłuszczów nasyconych i soli.
- Słodzone produkty mleczne – należą do nich: słodzone jogurty, mleko o smakach i inne produkty mleczne zawierające dodatkowy cukier, który wpływa na szybkie podnoszenie się poziomu glukozy we krwi.
- Alkohol — napoje alkoholowe mogą podnosić poziom cukru we krwi, zwłaszcza jeśli są spożywane na pusty żołądek, a także mogą mieć negatywny wpływ na kontrolę cukrzycy.
3 największe błędy w diecie dla cukrzyka
Dieta cukrzycowa wymaga uważnego podejścia i świadomości, aby uniknąć pewnych pułapek. Warto poznać 5 największych pułapek, aby uniknąć wpadnięcia w ich sidła!
1. Nadmierne spożycie owoców
Owoce są zdrowe, ponieważ zawierają wiele zbawiennych składników. Warto mieć jednak na uwadze, że głównym makroskładnikiem, który w nich występuje, są węglowodany. Nie jest to czynnikiem, który automatycznie wyklucza spożycie owoców w diecie diabetyka, jednak należy sięgać po owoce, które mają niski indeks glikemiczny i niższa zawartość węglowodanów. Wiele osób rezygnując ze słodyczy, wybiera bardzo duże ilości tych produktów. Jest to lepszy wybór, jednak należy wiedzieć, że nadmiar owoców również może podnosić poziom cukru we krwi.
2. Nieregularne jedzenie posiłków
Spożywanie odpowiednich produktów jest bardzo istotne w kontekście utrzymywania stabilnego poziomu cukru we krwi. Dieta cukrzycowa pomaga to osiągnąć. Niemniej istotne jest jednak spożywanie regularnych posiłków o zrównoważonych porcjach. Zarówno głodzenie, jak i przejedzenie nie będzie wpływać pozytywnie na poziom cukru we krwi u diabetyka. Dieta cukrzycowa powinna zakładać 4-5 posiłków spożywanych co 3-4 godziny.
3. Dieta cukrzycowa, a niedostateczne spożycie płynów
Odwodnienie wpływa na procesy chemiczne w organizmie, które powodują wahania poziomu cukru we krwi. Dodatkowo cukrzyca zwiększa ryzyko infekcji układu moczowego. Odwodnienie dodatkowo nasila to ryzyko. Regularne picie płynów łagodzi takie objawy cukrzycy jak: uczucie pragnienia i suchości w ustach. Unikanie tych błędów może pomóc w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru we krwi i lepszej kontroli cukrzycy.
Jeżeli masz cukrzycę i nie wiesz, jak poradzić sobie ze stabilizacją poziomu cukru we krwi, to zapisz się na bezpłatną niezobowiązującą konsultację i pomogę Ci w tym.
Jakie są skutki nieprzestrzegania diety cukrzycowej?
Nieprzestrzeganie diety cukrzycowej może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, zarówno w krótkim, jak i długim okresie. Jednym z najbardziej bezpośrednich skutków jest destabilizacja poziomu glukozy we krwi. U osób z cukrzycą, brak kontroli nad dietą może prowadzić do hiperglikemii, czyli podwyższonego poziomu cukru we krwi, co z kolei może wywołać objawy takie jak nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, zmęczenie, a nawet pogorszenie wzroku. W skrajnych przypadkach, bardzo wysokie stężenia glukozy mogą doprowadzić do śpiączki cukrzycowej.
Długoterminowe nieprzestrzeganie diety cukrzycowej zwiększa ryzyko rozwoju powikłań związanych z cukrzycą. Nieprawidłowy poziom glukozy we krwi przez dłuższy czas może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych, co zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar mózgu. Dodatkowo, mogą wystąpić powikłania dotyczące nerek (nefropatia cukrzycowa), oczu (retinopatia cukrzycowa) oraz układu nerwowego (neuropatia cukrzycowa), co może prowadzić do zaburzeń czucia, problemów z nerkami oraz pogorszenia wzroku, a nawet utraty wzroku.
Nieprzestrzeganie zaleceń dietetycznych może także negatywnie wpływać na ogólną jakość życia osoby chorej na cukrzycę. Częste epizody hiperglikemii mogą powodować chroniczne zmęczenie, problemy z koncentracją oraz ogólne osłabienie organizmu, co utrudnia codzienne funkcjonowanie. Dodatkowo, w dłuższej perspektywie niewłaściwe odżywianie może prowadzić do przyrostu masy ciała, co jeszcze bardziej obciąża organizm i nasila insulinoodporność, pogarszając kontrolę cukrzycy. W związku z tym, przestrzeganie diety cukrzycowej jest kluczowe dla utrzymania zdrowia i minimalizacji ryzyka powikłań.
Podsumowanie
Cukrzyca to jedna z częściej spotykanych chorób dietozależnych, ponieważ choruje na nią około 2 miliony Polaków. Odpowiednio odżywianie i aktywność fizyczna pomaga zniwelować skutki zdrowotne cukrzycy. Diabetycy powinni zadbać o dietę i unikać produktów, które podnoszą gwałtownie poziom cukru we krwi. Dieta cukrzycowa to pozycja obowiązkowa dla wszystkich diabetyków, ze względu na poprawę stanu zdrowia po jej stosowaniu.